آزمون رادیوگرافی (RT)

آزمون رادیوگرافی (RT) یکی از روشهای تست غیرمخرب است که بر پایه اختلاف جذب ناشی از تابش های رادیواکتیو توسط قطعه مورد تست میباشد.

به علت اختلاف چگالی, ضخامت و اختلاف ترکیبات شیمایی ، جذب تابش ها درقسمت های مختلف قطعه یکسان نیست. تابش های جذب نشده ای که از قطعه عبور می کنند می توانند روی فیلم یا صفحات حساس ثبت شوند و روی نمایشگر (viewer) یا تجهیزات الکترونیکی مختلف ثبت تصویر نمایان میشوند.

کلمه رادیوگرافی معمولا تداعی کننده فرآیند عکاسی و ساخت یک تصویر دائمی روی فیلم یا کاغذ است. هرچند در مفهوم به تمام تست های رادیوگرافی ارجاع میشود.

رادیوگرافی نوترونی با استفاده از جریان نوترون که بیشتر از تابش های الکترومگنتیک میباشد انجام میشود.

رادیوگرافی صنعتی برای شناسایی ویژگی های یک قطعه است که تفاوت در ضخامت یا چگالی فیزیکی را در مقایسه با مواد اطراف نشان میدهد . تفاوت های بزرگ راحت تر از آنهایی که کوچک هستند شناسایی می شود. به طور کلی، رادیوگرافی می تواند فقط آن دسته از تغییر هایی که دارای اختلاف قابل ملاحظه ای در جهت موازی با تابش پرتو است، تشخیص دهد. این به این معنی است که توانایی فرایند تشخیص ناپیوستگی مسطح مانند ترک، بستگی به جهت مناسب قطعه در طول آزمایش دارد.

ناپیوستگی هایی مثل حفرات و ناخالصی، که در تمام جهات، ضخامت قابل ملاحظه ای دارند، به راحتی قابل یافتن است. به شرطی که نسبت به ضخامت قطعه خیلی کوچک نباشند.

به طور کلی در آزمون رادیوگرافی (RT)، عیوبی که در مقایسه با محیط اطراف 2٪ یا بیشتر تفاوت جذب دارند، قابل شناسایی است. روش رادیوگرافی زمانی که عیوب مسطح نباشند کاربردی تر است.

کاربرد ها:

این آزمون بطور گسترده در بازرسی قطعات صنعتی(ریخته گری، جوشکاری و …) کاربرد دارد. همچنین در مدارهای الکترونیکی و نیمه هادی ها برای تشخیص ترکها، قطعی سیم، اتصلات لحیم نشده، مواد خارجی و نابجایی قطعات مورد استفاده قرار میگیرد.

حساسیت رادیوگرافی نسبت به انواع عیوب، بستگی به عوامل بسیاری، از جمله نوع مواد، نوع عیب و روش تولید دارد. تمام فلزات آهنی، فلزات و کامپوزیت ها را می توان رادیوگرافی کرد.

محدودیت ها:

در مقایسه با سایر روشهایNDT رادیوگرافی گران تر است. هزینه های بالا ، نیاز به فضای بیشتر، پیشگیری از خطرات ایمنی، از دلایل بالا بودن هزینه رادیوگرافی میباشد.

در پروژه ها، تست قطعات با ضخامت بالا یک فرآیند بسیار وقت گیر  است و نیاز به منبع رادیواکتیو (چشمه) بسیار قوی و حفاظت بیشتر می باشد.

ترک های کوچک را در مقاطع ضخیم اغلب نمی توان شناسایی کرد، حتی زمانی که به درستی در جهت تابش باشند.

ناپیوستگی ریز زمانی قابل تشخیص هستند که کوچکتر از ذرات ریزساختار نباشد.

عیوب تورق (Laminations) به علت جهت گیری نامناسب در رادیوگرافی قابل تشخیص نمی باشد، زیرا جذب اشعه توسط تورق به حدی نیست که با محیط اطراف اختلاف داشته باشد.

مقدار زیاد دز اشعه ایکس یا اشعه گاما می تواند به سلول های پوست، خون و بافت های حیاتی آسیب رسانده و یا موجب نابینایی و نازایی شود. در دزهای عظیم می تواند باعث معلولیت شدید یا مرگ شود. حفاظت از پرسنل نه تنها کسانی که درگیر در کار رادیوگرافی بلکه کسانی که در مجاورت تست رادیوگرافی هستند از اهمیت عمده ای برخوردار است. ا لزامات ایمنی با اعمال محدودیت های اقتصادی، عملیاتی، زمانی و محیطی در استفاده از رادیوگرافی برای آزمایش همراه است.